*Tekst
je objavljen u
nedeljniku
"NIN". SVETI GEORGIJE
UBIVA AŽDAHU
Režija:
Srđan Dragojević
uloge:
Lazar Ristovski, Nataša Janjić, Milutin Milošević,
Branislav Lečić, Bora Todorović, Predrag Vasić, Zoran Cvijanović,
Boris Milivojević, Ljubomir Bandović, Milena Dravić, Dragan
Nikolić.
proizvodnja:
Srbija
2009.
„Sveti Gergije ubiva aždahu“ je tek drugi srpski film na temu
Prvog svetskog rata u istoriji naše kinematografije. Ova tema je u
jugoslovenskom filmu više od 40 godina bila prećutno zabranjena.
Iako je reč o ljubavnom trouglu u vihoru ratnih dešavanja ne može
se reći da „Sveti Georgije...“, projekat vredan 4,5 miliona evra
nema i drugih pretenzija. Od prikaza Balkanskih ratova,
pojavljivanja Gavrila Principa koji odlazi u Bosnu da bi izvršio
atentat na austrijskog princa Ferdinanda pa do samog tretmana
Cerske bitke, prve pobede saveznika u Velikom ratu, sve je u znaku
tih najznačajnijih godina za srpski narod u novijoj istoriji.
Stradanje prouzrokovano ratovima i patnja kao trajna ljudska i pre
svega srpska svarnost, nadvija se nad srpskim selom i celom
državom. |
Plakat filma "Sveti
Georgije ubiva aždahu" |
Rađen po scenariju Dušana Kovačevića i njegovom vrlo uspešnom
pozorišnom komadu film Srđana Dragojevića je jedna prilično
slobodna adaptacija tog važnog perioda srpske istorije.
Istorijski najsporniji delovi ove ratne drame koja se može
klasifikovati i kao melodrama su prikazi Bitke na Ceru. Trenutak u
kome Vrhovna komanda tokom trajanja bitke (od 16. do 20. avgusta
1914. godine) navodno odlučuje da „po kazni“ mobiliše invalide,
veterane iz prethodnih ratova i tako ih žrtvuje na prvoj liniji
fronta vrlo je problematičan iz istorijskog ugla. Iako se
reditelju i scenaristi nikako ne može osporiti umetnička sloboda
da interpretiraju događaje u sklopu celine i glavne priče, ovaj
deo filma mora se ipak smatrati izuzetno bitnim za glavni tok same
radnje jer fizička preljuba i emotivna prevara glavne junakinje
kao i neverstvo žena srpskih junaka koji ratuju dominiraju filmom.
Motiv za ovakav tok radnje je sećanje dede Dušana Kovačevića, koga
scenarista citira u objašnjenjima i ideji za scenario. Samo jednim
delom istrgut iz tog čudnog konteksta je glavni junak Đorđe žandar
koga igra Laza Ristovski. On je u isto vreme i antički i srpski i
vanvremenski junak. On anticipira slobodu kao univerzalnu
vrednosnu kategoriju ali je u isto vreme i čovek trpljenja,
spreman da poput Banović Strahinje zbog ljubavi oprosti neverstvo
i greh. Uloga Đorđa jedna je od najsnažnijih uloga Laze Ristovskog
u karijeri iako držanjem i stavom delom podseća na ulogu Crnog iz
„Podzemlja“.
Kadar iz filma "Sveti
Georgije ubiva aždahu" Srđana Dragojevića
Žandarm Đorđe je simbol neustrašivog srpskog junaka koji je
spreman da svoju ličnu tragediju zaboravi zarad viših ciljeva. On
oprašta svom prijatelju iz rata jer mu je žrtvovanje za otadžbinu
svetije od njegovih ličnih osećanja prema ženi koju ne slučajno
zajedno vole. On je Sveti Georgije modernog doba koji pokušava da
svoj emotivni haos dovede u red i suoči se sa stvarnošću čiji mu
smisao neprestano izmiče. Više od osamdeset uloga čini kasting
ovog ambicioznog ostvarenja. Pre svih, sjajne epizodne uloge i
najvećim delom u krupnim planovima ostvarili su Bora Todorović (deda
Aleksa), Boris Milivojević (Rajko pevač), Zoran Cvijanović (Mile)
i Ljubomir Bandović (Baća). Iako znatno redukovane u odnosu na
glavni zaplet ove su uloge u jednoj dobro prilagođenoj formi veoma
jasno označene što prilično pomaže ukupnoj dramaturškoj celini.
Najslabija karike cele priče je ipak lik Gavrila (Milutin
Milošević) koji je prilično neubedljiv i čiji je glas čak i
nadsihronizovan. Ostaje nejasno zašto se reditelj odlučio da lik
još jednog ratnog i emotivnog stradalnika prepusti neiskusnom
glumcu koji sudeći po viđenom nije vešto izneo svoju ulogu do
kraja. Katarina (hrvatska glumica Nataša Janjić) zbog koje dva
junaka stradaju je znatno bolja u tumačenju žene koja je ispred
svog vremena mada se možda u njenoj šminki i preteralo jer jednim
delom više podseća na ženu s početka dvadesetprvog nego dvadesetog
veka. Kao Kosovka devojka Velikog rata ona u ovoj drami
simbolizuje svu patnju i tragediju srpske žene Dvadesetog veka
osuđenu na žrtvovanje i čekanje. Kao što i raniji Kovačevićevi
junaci u poslednjem činu uvek odlaze na put bez povratka i ovog
puta preživeće samo krhka nada da je život posle svega ipak moguć
i da će se on bez obzira na neprekidne žrtve nastaviti jer su neki
ciljevi večni. Film obiluje simbolima tako i Vane siroče (desetogodišnji
Predrag Vasić) kome se Sveti Georgije ukazuje na nebu predstavlja
nadu da će nacija opstati ali samo i uvek po veoma visokoj ceni
koju kapetan Tasić (Branislav Lečić) označava „nebeskom“ i
nesagledivom jer je ona sveta srpska dužnost i čast. Pored odlične
scenografije Miljana Kljakovića „Kreke“ i fotografije Dušana
Joksimovića, bez obzira na pomenute nedostatke Dragojevićev „Sveti
Georgije...“ ozbiljan je film koji predstavlja jedan neobični ali
veoma hrabri pokušaj da se prošlost sagleda iz jedne drugačije
perpektive i iz jednog novog, dosad neotkrivenog ugla. Svojim
autentičnim pristupom, smelim umetničkim postupkom i
univerzalnošću same poruke on nastoji da kroz vrtlog istorijskih
zbivanja ispriča priču o jednom iskrenom i tragičnom ljubavnom
trouglu otkrivajući tako i svoju istinu o jednom nesrećnom ali
herojskom vremenu.
|