|
“Američki gangster” Ridlija Skota je brilijantan gangsterski film
baziran na autentičnoj životnoj priči o crnom narkobosu iz Harlema
Frenku Lukasu koga sjajno igra oskarovac Denzel Vošington. Sam
Lukas je ostao zabeležen u istoriji trgovaca drogom time što je
svoj heroin pod nazivom “plava magija” krijumčario direktno sa
Dalekog Istoka u vrećama poginulih vojnika u ratu u Vijetnamu što
je trajno obeležilo tadašnju američku administraciju Ričarda
Niksona.
Scenario Stivena Ziliona urađen je po motivima novinskog teksta
Marka Jakobsena objavljenog u “Njujork magazinu” pod naslovom
“Povratak super dase” u kome se analizira uspon i krah Lukasa kao
kultne ličnosti američkih ulica sedamdesetih godina koga je 1975.
godine uhapsio detektiv Riči Roberts (tumači ga izvrsno takodje
oskarovac Rasel Krou).
Ovaj
detektiv je ubrzo posle ovog hapšenja postao najbolji prijatelj i
čak kum Lukasu a i njegov zakonski branilac koji je Lukasovu kaznu
zbog saradnje sa policijom i dobrog vladanja smanjio na samo 6
godina! U ovom konkretnom slučaju životna priča je slojevitija i
kompleksnija od same filmske priče a dodatan prostor za nadgradnju
pruža sama činjenica da je Lukas kao penzioner prisustvovao i
snimanju nekih scena o sopstvenom životu. |
 |
Skotov film je višestruko zanimljiv na nekoliko različitih nivoa.
Pre svega reč je o ostvarenju koje je vešto implementiralo u svoju
građu svojevrsnu filmofilsku retrospektivu elementa nekih
zapaženih proteklih decenija filmova poput ”Lica sa
ožiljkom”(1983), ”Dobrih momaka”(1990) “Karlitovog puta” (1993) i
“Vreline “(1995) što je korišćeno za autorsko oživljavanje žanra
gangsterskog filma. Mada do paradoksa dovodi Lukasovu zeđ za
nasiljem (od uvodne scene paljenja žrtve i eliminacije protivnika
na sred ulice hicem u glavu), Skotovo tumačenje realnog i
izmišljenog svesno destruira osnovni princip gangsterskog žanra
kako ga je svojevremeno obrazložio Robert Varso u svom eseju
“Gangster kao tragični heroj” kao” osećanja neumitnog neuspeha
koje američki optimizam oličen u američkom snu indukuje”! Skotov
junak uvodi svoju porodicu u kriminal sa punim ustima sintagme
“Ovo je Amerika” gde je dakle sve moguće pod plaštom porodičnih i
korporativnih interesa. U tom smislu “Američki gangster” zapravo
je izraz “stanja svesti” ove danas vodeće zemlje sveta u kome se
na širem društvenom na žalost i globalnom vrši svesna
relativizacija mnogih zločinačkih procesa. Ovaj proces iako se
radnja dešava sedamdesetih godina u vreme i posle Vijetnama,
indirektno je smešten u širi savremeni kontekst Amerike post
Euronove ere,11 septembra i ratova u Avganistanu i Iraku. Time se
“Američki gangster” izvrsno uklapa u relativizaciju korporativnog
zločina već afirmisanih u nekim zapaženim ostvarenjima koja su
obeležila proteklu godinu, poput ”Zodijaka”, ”Majkla Klejtona” ili
“Redigovanja”.
Uz isvrsnu podršku kamere Harisa Savidesa efektnu montažu veoma
obimne i razuđene građe, Pjetra Skalije, kao i dobro izabranu
muzičku kulisu Marka Strejtenfelda, čitav film je u svojoj
biografsko epskoj strukturi u funkciji izvrsnih tumaca glavnih
likova. Oba oskarovca Denzel Vošington kao Lukas i Rasel Krou kao
detektiv Riči maestralno su demonstrirali osnovnu poentu filma u
kome je sve relativizovano, u kome nema ni pravih demona ni
svetaca i u kome korporativni i lični “prljavi” interesi ruše u
pepeo nekadašnji američki san.
|
