*Tekst
je
objavljen
u nedeljniku "NIN",
13. novembra 2008.
godine u broju 3020.
Prema jednom istinitom događaju iz 1993. godine, iz tada ratom
zahvaćene Bosne, reditelj Goran Marković napisao je 1996.
pozorišni komad o maloj grupi beogradskih glumaca koji iz
potrebe za brzom zaradom odlaze na područje Srpske Krajine ne bi
li tamošnjim borcima odigrali nekoliko predstava. Komad je dugo
veoma uspešno izvođen u beogradskom „Ateljeu 212“. Više od 12
godina čekalo se na adaptaciju i filmsku priču i to posle
relativne ali vrlo kritičke istorijske distance. S obzirom na
konstatnu aktuelnost i bolnu osetljivost teme, „Turneja“ Gorana
Markovića veoma uspešno komunicira s gledaocem.
Tragikomedija, kao izuzetna žanrovska specijalnost Markovića, u
opusu ovog reditelja uvek ima posebnu notu. Konkretno, njegov
jedinstveni rediteljski dar („praška škola“) da svakom svom liku
do tančina posveti maksimalnu pažnju, pretvara njegova
ostvarenja u zanimljiva, uzbudljiva, često provakativna i na
kraju uvek bolna i potresna štiva. Ovaj neobičan ali i skroz
balkanski „road movie“ vodiće vas na komičan način u jednom dahu
kroz pustoš ratova devedesetih. |
Plakat filma "Turneja" Gorana Markovića |
Između autorove komedije i tragedije u ovom slučaju stoji samo
surova realnost i istorijska činjenica da se sve to tek nedavno
događalo na našim prostorima. Kroz ironičan i kritički pogled na
profesiju glumca u zlim vremenima, Markovićeva „Turneja“ nije
samo omaž njegovim roditeljima, glumcima Oliveri i Radetu, već i
našem celokupnom glumištu. Kompletna i sjajna glumačka ekipa i
to pre svega bardovi, Mira Furlan, Josif Tatić, Dragan Nikolić i
Voja Brajović učinili su ovo ostvarenje perfektnim upravo u onom
dramaturškom delu koje je reditelj zamislio kao po gledaoce
najefektniji nivo ovog filma. Tamo gde se lične sudbine i priče
Markovićevih junaka mešaju sa dnevnim nedaćama (život u
hiperinflaciji) i istorijskim katastrofama (apokalipsa
građanskog rata), osećaju se najlucidniji i najsnažniji dometi
opusa ovog autora od 1992. godine ("Tito i ja", Urnebesna
tragedija", "Poludeli ljudi", "Nevažni junaci", "Srbija godine
nulte", "Kordon"), pa sve do danas. Njegova iskrena potreba da
se ozbiljnim i osetljivim temama uvek bavi na originalan i sebi
svojstven način rezultat je njegovog trajnog političkog
opredeljenja ali i strastvena želja da se kroz svet umetnosti
sagleda celokupna naša stvarnost.
Markovićeva „Turneja“ uz neke ozbiljne primedbe na njenu ukupnu
političku konotaciju i delimično „nevešt pokušaj“ političke
korektnosti, jedno je od najboljih domaćih filmskih ostvarenja u
poslednjoj deceniji. Iako autor, načelno ne pokazuje ambiciju da
bilo koju od sukobljenih strana brani i sažaljeva, kroz određena
preterivanja i karikiranja pojedinih situacija i ličnosti,
primetni su neki njegovi veoma lični politički stavovi. Pa čak
kad na kraju autor to nigde i ne negira već vrlo često ističe,
nema sumnje da je ovo zato jedan od njegovih najličnijih
filmova. Svestan težine posla kojim se prihvatio da kroz
komplikovane odnose između triju zaraćenih strana u surovom
građanskom ratu prenese aktuelnu političku poruku, autor
pokušava i da publiku zabavi, ne bi li tako gledaocima bio
pristupačan na svim razumljivim nivoima.
Briljantna scenografija Veljka Despotovića, renesansna muzika
Zorana Simjanovića, kao i vrlo efektna fotografija Radoslava
Vladića doprinele su ukupnom učinku da ovo ostvarenje ostavlja
utisak savršeno uštimovanog glumačkog orkestra. Jer kad u jednom
skladu i kadru vidite prekaljenog i ozbiljnog Slavka Štimca i
nežnu Jelenu Đokić, glumački agresivnog i pristrasnog Sergeja
Trifunovića i poletnog Gordana Kičića onda ste svesni da je to
posledica savršene glumačke podele koja publici uvek prija i
osvaja. I kad se na kraju sve to oboji jedinstvenom autorskom
poetikom njegovih isprepletanih „umetničkih svetova“ i
bezgraničnom umetničkom slobodom, rezultat može biti samo jedan
vrlo ličan ali i vrlo uspešan film, razumljiv i pristupačan
svima, posebno publici.
|