Nedavno završen Festival austrijskog filma, poznatiji pod nazivom
Dijagonale, koji se tradicionalno održava u Gracu, predstavlja
filmsku manifestaciju od koje se može dosta naučiti, kada je reč
o skromnom, ali efektnom predstavljanju nacionalne
kinematografije.
Pod dirigentskom palicom nove direktorke ovog festivala, Barbare
Pihler, manifestacija nastavlja ranije uvrđenu programsku šemu,
prezentacije savremenog austrijskog filma, kako na planu
dugometražnog igranog, dokumentarnog i kratkog a takođe i
animiranog i eksperimentalnog filma. Istovremeno, ovaj program
prate i retrospektive poznatih autora iz austrijske filmske
baštine, izbor filmova autora iz regiona (među kojima je bio i
film našeg Stefana Arsenijevića “Ljubav i drugi zločini”), a sve
je ispaćeno i povezano sa konceptualnim filmovima nekih poznatih
likovnih autora, poput Bugarke na radu u Beču, Mare Matuskove
ili Darijusa Kovalskog. Reč je, dakle, o transparentnoj,
zanimljivoj manifestaciji predstavljanja nacionalne
kinematografije, mestu okupljanja i suočavanja poznatih i onih
koji dolaze autora i producenata, koji tokom šest dana
festivala, brojnim gledaocima i široj medijskoj javnosti pružaju
na uvid svoja ostvarenja, vode razgovore sa publikom i tvore
kreativnu umetničku atmosferu.
Čitava manifestacija, ne pati od nekakvog glamura, nego teži da
afirmiše austrijske filmske stvaraoce, u skromnom, ali domaćem
ambijentu. Sve je podređeno tom cilju, od otvaranja u montažnoj
hali Helmut List sa premijerom debitantskog filma “Mala Riba”
Marka Antoniacija u produkciji Franca Novotnija (koji je dosta
sarađivao i sa našim producentima protekle decenije) do
prezentiranja glavnih austrijskih glumačkih nagrada, koje su
otišle u ruke glumici Birgit Minihmajer (upravo dobila nagradu
za najbolju glumicu i na Berlinaleu) i glumcu Jozefu Haderu za
njihova tumačenja u filmu “Kostolomac” Volfganga Murnbergera.
|
Kadar iz filma Nine Kusturice "Mali stranci" |
Posle uspeha filma “Falsifikator” Stefana Ruzovičkog i dobijanja
Oskara za strani film, ovaj autor se ove godine pojavio sa
kompletno drugačijim dečijim filmom “Lili” rađenim uz dosta
animacije. Već afirmisani autori, poput Andreasa Prohaske i
Mihael Glavoger, imali su na programu čak po dva filma, što
govori o gajenju kontinuiteta u radu već priznatih autora, što
je takođe, nešto o čemu valja uzeti uzorak i u našoj sredini.
Prohaska je imao za temu “Prvog dana” moguću katastrofu atomske
centrale u susedstvu (valjda, Krškog) i nastavak svog uspešnog
košmar filma “Za 3 dana bićeš mrtav”, dok je Glavoger u “Igri
oca” razmatrao pitanja moralnih dilema a u “Visokom kontaktu” se
bavio problemima sa drogom i gluvarenjem emigranata u
austrijskom podzemlju. Najdalje je u ovoj veoma raznovrsnoj
tematskoj ponudi otišao mladi Peter Jaitc sa svojim diplomskim i
debitantskim filmom “Rimini”, rađenom upravo na temu beznadja i
lutanja mladih u potrazi za rešenjima svojih životnih pitanja.
Izuzetnu pažnju ove godine skrenuli su na sebe dokumentarni
filmovi, koji su svaki za sebe pronalazili i obrađivali neka
važna pitanja savremenog života. Pre svega, na temu ekonomskog
kolapsa savremenog sveta, uz povezivanje sa stvarnim
stradalnicima iz Burkine Faso i drugih zemalja Trećeg sveta, u
filmu “Pravimo lovu” Erwina Wagenhofera, reč je o municioznoj
kritičkoj studiji politike pohlepe i “imperijalne” sile
globalističkih moćnika. Filmovi “U svetu” Konstantina Vulfa i
“Jedna od osam” Sabine Derfinger bave se ljudskim sudbinama u
kontekstu starog uglednog bečkog porodilišta, kao i ženama
suočenim sa ozbiljnim zdravstvenim problemima. Mlada Nina
Kusturica poreklom sa naših prostora već afirmisana na planu
igranog filma, iz svog ugla dala je upečatljivu sliku mladih
emigranata iz Afrike i Azije u potrazi za mestom pod suncem u
Evropi u svom emocijama ispunjenom filmu “Mali stranci”. Veoma
provokativan je film “Odmor od mira” Amina Hak-Hagira i Zakline
Smit u kome glavni junak ispovedno govori o svom učešću u
jugoslovenskom građanskom ratu na strani hrvatske vojske protiv
Srba.
Sve u svemu, Dijagonale je pružio zanimljiv pregled savremenih
tokova austrijskog filma, koji uz nastavak oslanjanja na moćnu
nemačku produkcijsku bazu, nastavlja svoj sve uspešniji nastup
na svetskoj sceni. Ovde konkretno predstavljajući “Priču o Rudi
Duckeu” u režiji Stefana Kromera, uz dokumentarni komentar
stvarnih učesnika u prohujalim događanjima, koja se izvrsno
uklapa u sličan projekt suočavanja sa prošlošću u filmu “Bader
Majnhof kompleks”.
Borislav Anđelić
|